Şehrin Panoları: Mimarinin Sanat ve Zanaatla Buluşması
Kızılay İşhanı (Gökdelen Kafeteryası)
Sanatçı: Jale Yılmabaşar
Kaynak: sehrinpanoları.com
Şehrin Panoları: Mimarinin Sanat ve Zanaatla Buluşması
Sanat ve mimarinin ortak bir çatı altında buluştuğu Şehrin Panoları Projesi, özellikle kamusal yapılarda kimlik arayışının; siyasi, kültürel ve toplumsal alanda hareketli olduğu 1950 Türkiye’sinden izler taşıyor. Mimari-sanat ve zanaat birlikteliğinin vurgulandığı seramik ve mozaik panolar şehren kimlik kazandıran unsurlar olarak arşivde yerini almış. Sanat tarihçileri Mustafa Ergül ve Nurtaç Buluç’un öncülüğünde 2019 yılında başlayan bu proje, pandemi döneminde şekillenmiştir. Amaçları arasında kentlerin tarihine ve kimliğine sahip çıkmak, bellek oluşturmak yer almaktadır. Panolar, kentsel dönüşüm ve anonimleşme süreçlerine karşı bir direniş olarak ortaya çıkmış, geçmişin izlerini koruma çabasıyla hayat bulmuştur.
Atatürk Orman Çiftliği Marmara Oteli
Sanatçı: Füreya Koral
Kaynak: sehrinpanoları.com
Panoların Tarihsel Süreci
“Şehrin Panoları” projesinde belgelenen panolar, 1950'lere ait örnekleriyle yerellik ve evrensellik tartışmalarının siyasal, toplumsal ve kültürel anlamda hareketli bir dönemini temsil etmektedir. Mimari-sanat birlikteliği, kamuya açık yapılarında kimlik arayışı şeklinde yansırken, apartman içlerine konumlandırılmış örnekleri de dikkate alınmalıdır. Özellikle 1960'lar ve 1970'lerde tasarlanan büyük boyutlu panolar, apartman cephelerinde, otel, iş hanı, hastane, çarşı, belediye binaları ve banka şubeleri gibi çeşitli mekânlarda karşımıza çıkmaktadır.
Bu dönemde sanatçının imzasıyla toplumsal bellekte kalıcı bir sanat ürünü olarak sergilenen panolar, 1990'larda standartlaşan planda hızla inşa edilen apartmanların süs ihtiyacını gidermeye yarayan birer bezeme repertuarına dönüşmüştür. Mekânsal pratikler aracılığıyla toplum için tarihsel bir kimlik inşa etmek amacıyla sergilenen panolar, zamanla kendi bağlamlarından uzaklaşarak anonimleşmiştir. Bu süreç hem sanatın hem de mimarinin toplumla olan ilişkisini sorgulamakta ve bu panolar aracılığıyla dönemin sanatsal eğilimlerini yansıtmaktadır.
Ankara ve İstanbul'daki Seramikler
Ankara ve İstanbul, estetik kimliğe katkıda bulunan önemli seramik eserlerine ev sahipliği yapmaktadır. Bu eserler, yalnızca sanatsal bir değer taşımakla kalmayıp, aynı zamanda toplumun kültürel ve sosyal dinamiklerini de yansıtmaktadır. Örneğin, Ankara’daki Hacettepe Üniversitesi'nin seramik koleksiyonu, Türkiye’deki seramik sanatının gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Hacettepe’de seramik sanatı eğitimi, geleneksel el sanatları ile modern tasarımı harmanlayarak yeni nesil sanatçılara ilham vermektedir.
İstanbul'da ise tarihi yapılar üzerindeki seramik panolar hem mimari kimliğin bir parçası hem de sanatın kamusal alandaki ifadesi olarak dikkat çekmektedir. Özellikle Beyoğlu ve Kadıköy gibi bölgelerdeki panolar, yalnızca estetik açıdan değil, sosyal bellek açısından da önemli bir yer tutmaktadır. Bu panolar, yerel sanatçıların imzasıyla toplumsal bellekte kalıcı bir iz bırakmış ve kent kültürüne katkıda bulunmuştur. Sanatçılar, kendi kimlikleri üzerinden dönemin sanatsal eğilimlerini yansıtan eserler ortaya koymuşlardır.
Kadıköy, Fenerbahçe
Sanatçı: İlgi Adalan
Kaynak: sehrinpanoları.com
Projenin Amaçları ve Çevrimiçi Arşiv
Projenin hizmet etmeyi amaçladığı diğer noktaların başında, kentsel dönüşümün silmeye çalıştığı ve şehir belleklerinin bir parçası olan bu panoları hem belgelemek hem de görünürlük kazandırmak gelmektedir. Proje sırasında belgelenen bazı panolar, çeşitli yayın ve arşiv araştırmalarında karşılaştığımız örnekler günümüzde mevcut olmamakla birlikte, bu örneklere de arşiv ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca hâlihazırda var olan ve ileride yenileri eklenecek olan akademik yayınlara kaynaklık etmek ve panoları yerinde görmek isteyen ilgililere bir yol haritası oluşturmak diğer çıkış noktalarındandır.
Çevrimiçi site, üç ana bölümde tasarlanmıştır. Arşiv bölümünde, şu ana kadar belgelenen bütün panolara erişebilir, filtreleri kullanarak ilgili örnekleri araştırmanızı daraltabilirsiniz. Harita bölümünde, Türkiye haritası üzerinde panoların konumlarını ve dağılımlarını görebilirsiniz. Kaynakça bölümünde ise arşiv ile ilgili çeşitli kaynaklara ulaşabilirsiniz. Veriler, sizlerden gelen ve belgelemeye devam ettiğimiz panolarla her gün genişlemektedir.
Hacettepe İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi
Sanatçı: Hüseyin Özçelik
Kaynak: sehrinpanoları.com
“Şehrin Panoları” projesi, kentsel kimliğin ve belleğin korunmasında kritik bir rol oynamaktadır. Proje, sanatın kamusal alandaki önemini vurgularken, geçmişin izlerini günümüze taşımayı hedeflemektedir. Bu panolar, bireylerin ve toplulukların tarihini anlatan, geçmişle günümüz arasında köprü kuran önemli sanat eserleridir. Böylece şehirlerin kültürel mirası ve toplumsal hafızası, bu projeyle birlikte yaşatılmaya devam edecektir.
Kaynak
https://bigumigu.com/haber/kentlerin-hafizasi-sehrin-panolari-nda/
https://www.sehrinpanolari.com/